Türk Cam Sanatında Yeni Teknikler

"Türk Cam Sanatında Yeni Teknikler" Projesi

Emil Kováč

Janusz Poźniak

Mattia Salvadore

Micke Johansson

İstanbul Kalkınma Ajansı, 2021 yılı "Yaratıcı Endüstrilere Destek Programı" kapsamında "Türk Cam Sanatında Yeni Teknikler" konulu projemizin hazırlıkları başladı. Birleşmiş Milletler'in 2022'yi "Uluslararası Cam Yılı" ilan etmesi ile denk düşen bu çalışma ile cam sanatının dünya çapında gördüğü değere verdiğimiz destek anlamında ayrıca gururluyuz.

18. yüzyılda, İtalya'daki Murano Adası'na eğitime gönderilen Mevlevi Dervişi Mehmet Efendi'nin dönüşte Beykoz'da kurduğu cam atölyesinde, filigrano tekniğini Türk ve İslami formlarla bir araya getirmek suretiyle ortaya çıkardığı Çeşm-i Bülbül (Bülbül'ün Gözü) tekniğinden aldığımız ilhamla yola çıktık.

İtalyan ve İskandinav cam tekniklerinden Reticello, Zanfirico, Tessuto ve Overlay tekniklerini Türk cam sanatına kazandırmak, bunları geleneksel formlarımız ile bir araya getirerek Türk cam sanatını temsil edecek yepyeni eserler ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla, tecrübeli cam ustalarına ve cam sanatçılarına yönelik bir dizi teknik atölye çalışması planladık.

Tesutto

1930'lu yıllarda Carlo Scarpa'nın Venini & C için geliştirdiği, 'filigrana' dan ilham alan, bir teknik Tessuto. Farklı renkli cam çubukların birleştirilerek kalın ve çok renkli çubuklar haline getirilmesi, daha sonra bu çubukların küçük parçalara ayrılarak mozaik benzeri bir doku oluşturulması ve sıcaklık yardımı ile birbirlerine kaynaştırılan parçaların şekillendirilmesi ile yapılır.

Reticello

Reticello, ince bir ağ oluşturmak için çapraz düzende düzenlenmiş çubuklarla yapılan ve oluşan her bir ağ gözünün içinde küçük bir hava kabarcığı içeren bir tür üfleme cam tekniğidir.

Zanfirico

“Zanfirico”, İtalya'nın Venedik adası Murano'da cam ustaları tarafından geliştirilmiş bir teknik olup, değişik dantel desenleri oluşturmak için gerilmiş ve bükülmüş ince renkli cam çubuklardan oluşur.

Overlay

Farklı renklerdeki cam katmanlarının bir arada oluşturduğu cam form yüzeyi daha sonra kumlama veya eksiltme teknikleri ile işlenerek yüzeyde planlanan tasarım oluşturulur. “Overlay” e benzer teknikler; “Grall” ve “Ariel” de dahil edilip daha geniş yelpazede çalışmalar yürütülebilir.

Atölye programımız şöyle;

20 Haziran - 1 Temmuz tarihleri arasında Çekya’dan Emil Kováč liderliğinde Tessuto tekniği.
18-29 Temmuz tarihleri arasında Birleşik Krallık'tan Janusz Poźniak liderliğinde Reticello tekniği.
22 Ağustos-2 Eylül tarihleri arasında Murano Adası'ndan Mattia Salvadore liderliğinde Zanfirico tekniği.
19-30 Eylül tarihleri arasında İsveç'ten Micke Johansson liderliğinde Overlay tekniği.

Bu atölye çalışmaları Cam Ocağı Vakfı kampüsündeki sıcak cam atölyesinde tecrübeli cam ustaları, cam sanatçıları ve öğrencilerin katılımıyla düzenlenecektir.

Projenin nihai çıktıları arasında, sayısı çok azalan el imalatı ustalarına yeni teknikler kazandırmak ve onların kendi çıraklarına bu teknikleri öğretmesi ile sürdürülebilirliği sağlamak, sanatçıların ve cam öğrencilerinin hem el becerilerini geliştirmek hem de kendi ilham kaynakları ile bu teknikleri birleştirerek ortaya yepyeni ürün ve eser serileri çıkarmalarına önayak olmak yer alıyor.